Het Plastic Pact dat staatssecretaris Van Veldhoven deze maand presenteert is niet realistisch, stelt onderzoeker Ulphard Thoden van Velzen van Wageningen UR. Het is volgens hem onhaalbaar om in 2025 alle verpakkingen te kunnen recyclen. “We hebben nog tientallen jaren ontwikkeltijd nodig om oplossingen te vinden voor het recyclen van plastic.”
Nederland wil in 2050 circulair zijn. De diverse ministeries zetten elk hun zeilen bij om daar hun aandeel in te leveren. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat zet vol in op een economie zonder afval, waarbij het oplossen van de plasticsoep een hoofdrol speelt. Het Plastic Pact dat in februari 2019 wordt gepresenteerd is onderdeel van een dik pakket aan maatregelen dat er voor moet zorgen dat Nederland de gestelde doelen gaat halen. Een van de doelen in het Pact is dat in 2025 alle verpakkingen volledig recyclebaar zijn.
Beleid dat niet gestoeld is op technische haalbaarheid moeten we dan ook niet willen
Technische haalbaarheid aan de basis van beleid
Maar de gestelde doelen zijn volgens Ulphard Thoden van Velzen, senior onderzoeker recycling & verpakkingen aan Wageningen University & Research, niet haalbaar. “Dankzij tien jaar onderzoek begrijpen we nu eindelijk waar de verschillende verontreinigingen in gerecyclede kunststoffen vandaan komen en wat dat betekent voor het hergebruik van het materiaal. Maar er zijn nog veel open vragen. We zijn nog maar aan het begin van deze zogenoemde transitie naar een circulaire economie.” Beleid dat niet gestoeld is op technische haalbaarheid moeten we dan ook niet willen, waarschuwt Thoden van Velzen. “Dat werkt schijnoplossingen in de hand die averechts kunnen werken en de recyclebaarheid kunnen verslechteren.”
Greenpeace: focus niet op recyclen, maar eerst op verminderen
En toch, de ambitieuze doelstellingen die staatssecretaris Van Veldhoven voor het bedrijfsleven stelt, komen ergens vandaan. De glanzende goedbekkende klimaatdoelstellingen van ons omringende landen spelen een rol, maar er is ook een toename van de maatschappelijke druk. Milieuorganisaties willen dat bedrijven die wegwerpverpakkingen op de markt brengen hun verantwoordelijkheid nemen. “Het zijn vooral Westerse bedrijven die het plasticprobleem creëren en hun afval naar opkomende economieën verschepen,” stelt Meike Rijksen van Greenpeace. “Dat is letterlijk een verplaatsing van het probleem.” De organisatie pleit dan ook voor een systeemverandering: “Verminderen, hergebruiken en dan pas recyclen.”
De plasticsoep wordt gevoed door een falend afvalbeheer in 95% van de wereld
Nationaal Test Centrum Circulair Plastic
In januari 2019 werd bekend dat Heerenveen de thuisbasis wordt van het Nationaal Test Centrum Circulair Plastic. Een faciliteit die ons land hard nodig heeft, stelt Ulphard Thoden van Velzen. “Het is goed dat kennis en technologie in Nederland worden gestimuleerd. Uiteindelijk hopen we dat we zoveel mogelijk materiaal terugkrijgen en dit gerecycled kan worden in zo zuiver mogelijke materialen die weer breed toegepast kunnen worden.” Zuiver recyclaat van bijvoorbeeld ingezamelde plastic flessen kan daardoor opnieuw worden gebruikt voor flessen en in plaats van te eindigen als kilometerpaaltje. Voorzichtigheid is volgens Thoden van Velzen wel geboden. “Laten we dat wat we goed kunnen recyclen hergebruiken en daarnaast zoeken naar technische oplossingen voor slecht recyclebare verpakkingen. En zolang die er niet zijn, houd die verpakkingen goed herkenbaar en afscheidbaar.”
Nauwelijks invloed op plasticsoep
Staatssecretaris Van Veldhoven wil met haar beleid ook een bijdrage leveren aan het oplossen van de plasticsoep. Volgens Thoden van Velzen is de Nederlandse invloed hierop echter gering: “De plasticsoep wordt gevoed door een falend afvalbeheer in 95% van de wereld.” Het gros van de landen heeft geen recyclingfaciliteiten en verbrandingsinstallaties, enkel stortplaatsen. Het afval wordt ingezameld en op een berg gegooid. “En als het een keer regent, wordt het in de rivier gespoeld en gaat het de zee in.”
Het is afwachten wat de precieze inhoud van het Plastic Pact zal zijn en in welke mate de afspraken bindend worden. Het gezamenlijke doel van alle betrokken partijen is hetzelfde: minder afval, meer recycling. Maar voor de oplossing lijkt ieder een andere weg te kiezen.
Veerle werkt sinds 2014 bij Het Portaal en schrijft al vanaf 2017 regelmatig voor Nederland Voedselland. Als lid van de gastredactie weet zij altijd de kern van een stuk te vatten, zonder complexe vragen uit de weg te gaan.
