Achter het bureau van Bernd Postma, de algemeen directeur van Delicia, hangen portretten van genietende kinderen, met een chocolade-ijsje in de hand of een -reep in de mond. Het zijn de zoons en dochters van medewerkers van Delicia, die op charmante wijze het sentiment van het bedrijf belichamen. ‘Bij Delicia zeggen we Make life delicious, maar in het Nederlands zeg ik liever ‘Iedereen een glimlach’, vertelt Postma. ‘Dat geldt voor iedereen die onze hagelslag eet, maar moet ook gelden voor de boeren die onze cacaobonen telen.’
Verantwoorde cacao
Die glimlach is niet voor iedereen in de keten vanzelfsprekend. In 2006 kwam er voor het eerst aandacht voor oneerlijkheid in de cacaosector door De Groene Sint, een campagne van Oxfam Novib. ‘Want, hoe kan het dat we onze kinderen chocoladeletters geven die aan de andere kant van de keten bijdragen aan kinderslavernij?’ Het initiatief haalt het landelijke nieuws, en gaf een flinke zet aan de opkomst van certificering. Vanaf 2010 lag De Ruijter als een van de eersten in het schap met een label dat garant stond voor 10-15% cacao van verantwoorde herkomst.
Postma vond dat te weinig, en zette voor de merken van Delicia in op 100% gecertificeerde cacao. ‘Maar in het schap lag onze hagelslag naast de huismerken, waarvoor wij ook produceerden’, vertelt Postma. ‘Dus Albert Heijn zei tegen ons: dat willen wij ook. Als een retailer zo’n stap maakt, gaat het hard. En zie je dat de rest van de markt volgt.’
‘Niet iedereen vindt certificering even belangrijk’
Het UTZ-keurmerk (tegenwoordig onderdeel van Rainforest Alliance) dat op bijna alle chocoladeverpakkingen in Nederland staat, laat zien dat alle partijen in de handelsketen aan eisen voldoen. Zoals het stimuleren van duurzame teelt en handhaving van internationale arbeidsrichtlijnen. Het is een mooie omslag in het chocoladeschap, maar daarmee houdt de complexiteit niet meteen op.
Er bestaat een verschil tussen zogeheten mass-balance en segregated supply certificering. Bij mass-balance worden alle gecertificeerde cacaobonen samen met niet-gecertificeerde bonen verzameld en als geheel verkocht door een handelaar. Segregated supply houdt in dat de handelsrelatie direct met de leverancier van de gecertificeerde bonen is.
Mass-balance-bonen, die Delicia gebruikt, zijn dus niet één op één te herleiden naar de gecertificeerde boer. ‘Veel mensen zijn daar kritisch op, maar ikzelf niet’, vertelt Postma. ‘Zeker als je net begint brengt segregated supply veel kosten met zich mee die het verbeterproces vertragen.’
Bovendien vindt niet iedereen certificering even belangrijk. Dat zit voor een gedeelte in regionale verschillen. ‘In Nederland zit Rainforest Alliance bijna overal’, vertelt Postma. ‘95% van de producten die we hier verkopen zijn gecertificeerd. In andere landen is dat nog niet zo. Wij hebben ook Duitse klanten die dat nog niet willen.’
Ook werken bedrijven vaak met eigen duurzaamheidsprogramma’s of certificeringssystemen. ‘In het begin was de gedachte: een vinkje zetten bij UTZ, en dan is alles goed geregeld.’ Maar inmiddels zijn bedrijven kritischer op transparantie en traceerbaarheid, en pakken zelf de regie die verdergaat dan het label.
Mensen hebben vaak een mening klaar op basis van incidenten, zonder onderzoek te doen naar wat er gebeurt in de keten.
De cacaomarkt is rijp voor veranderingen
Dat de chocoladesector beweegt, staat volgens Delicia niet ter discussie. Maar verschillen in opvattingen over certificering, inzet van eigen programma’s en ook verschillen in klantsegment, geven een gefragmenteerd beeld van vooruitgang. Postma: ‘Het vertrekpunt van DISCO is dat iedereen bezig is hun keten te verbeteren. De vraag is hoe we onze krachten bundelen en welke rol bijvoorbeeld de overheid of ngo’s daar in spelen.’ Hij vindt dat de markt rijp is voor de veranderingen waar DISCO voor staat: leefbare lonen, geen kinderarbeid, en geen ontbossing door cacaoteelt.
‘Uiteindelijk willen we dat iedereen in de keten een fatsoenlijk bestaan heeft. We zijn ervan overtuigd dat de meeste bedrijven het belangrijk vinden om eerlijk te handelen. Het bijzondere aan het DISCO-verhaal is dat veel bedrijven zich samen willen inzetten voor de volgende stappen.’ Volgens Postma gaan die stappen om meer dan alleen het beschermen van hun imago. ‘We moeten wel zorgen dat iedereen snapt dat dit geen hype is. Het aankomende jaar moeten we bewijzen wat we met DISCO kunnen bereiken.’
Een eerlijke waardeketen: van consument tot de boer
De eerste stappen op weg naar duurzamere en eerlijkere cacao zijn gezet. Maar er is nog veel te doen. Ook op het gebied van de reputatie van de sector. ‘Mensen hebben vaak een mening klaar op basis van incidenten, zonder onderzoek te doen naar wat er gebeurt in de keten’, zegt Postma. ‘Alle goede ideeën kun je in de volgende zin doodmaken. Ik heb het idee dat als je iets goeds wil doen, je gewoon moet beginnen en zonodig de kosten eerst zelf op je nemen.’
Voor een eerlijke waardeketen is het noodzakelijk dat uiteindelijk iedereen bijdraagt, van de consument tot en met de boer.
Matthijs is sinds 2020 storymaker bij Nederland Voedselland. Zijn honger voor kennis richt zich op het voedselsysteem in brede zin, en in het bijzonder op certificering, internationale handel, koffie en chocola.
