De mosselconsument vergrijst en de mosselconsumptie daalt gestaag. Terwijl het product zo duurzaam is: het kweekproces gebruikt geen pesticiden en er komen geen meststoffen aan te pas en de mossel heeft daarbij een positief effect op zijn directe omgeving door water te zuiveren. Het Nederlands Mosselbureau onderzocht de barrières en drijfveren van de consument, en sloeg de handen ineen met vier jonge duurzame voedselliefhebbers om jongeren aan de mosselen te krijgen.
Lisa Koopman is een van de initiatiefnemers van Het MosselNet, een organisatie opgericht om jongeren aan de mosselen te krijgen. Ze ziet twee groepen consumenten: ‘Er zit eigenlijk geen smaak tussen. Zij die dol zijn op mosselen mede gevoed door nostalgische associaties met zon, zee en zomers in Zeeland, en zij die er helemaal niets mee hebben, vaak uit angst om ziek te worden.’
De cijfers tonen een gestage daling van de mosselconsumptie in Nederland, met aanzienlijke regionale verschillen. Dat is anders in België, waar het eten van mosselen diep in de cultuur geworteld zit. ‘In België wordt de consumptie met de paplepel ingegoten. Het staat ook wel bekend om haar grote evenementen bij bijvoorbeeld lokale sportclubs, waar mensen aanschuiven aan lange tafels om samen van mosselen te genieten.’ Maar in Nederland vindt de traditionele mosselpan, verklaart Lisa, minder makkelijk zijn weg naar de consument tegenwoordig.
Barrières
Die daling is deels toe te schrijven aan de barrières van het product. ‘Denk aan de vaak onhandige verpakkingen van twee kilo. Terwijl de trend is dat er steeds meer mensen op zichzelf wonen. Je gaat niet zo snel twee kilo mosselen voor jezelf klaarmaken. Daarnaast levert dat veel afval op wat mensen ervan weerhoudt om eraan te beginnen.’ En dan benoemt Lisa misschien nog wel de belangrijkste reden: jongeren weten eigenlijk helemaal niet hoe je mosselen moet bereiden, en trekt dat breder naar het hele vis schap. ‘Wie weet nog wat je met een heel stuk kabeljauw moet?
Mensen denken dat het veel tijd kost. Terwijl als je het heel plat slaat, zeker het bereiden van mosselen super simpel is.’
‘Helemaal met de huidige verwekingsprocessen. Je hoeft de baard er niet meer uit te trekken en de mosselen zijn zandvrij. Uit de verpakking, gooi je ze zo in de pan met wat wijn of bier erbij, en binnen een paar minuten heb je mosselen.’
Slow Food Youth Network
Wie Lisa hoort praten zou haar blind in de categorie ‘nostalgisch’ zetten. Toch was er een tijd dat dit anders was. Haar beeld van mosselen veranderde toen ze deelnam aan de academie van het Slow Food Youth Network. Door middel van colleges, excursies en workshops verdiepen de deelnemers zich in voedselketens en -systemen. Zo gingen ze ook langs bij de mosselsector in Yerseke, waar Lisa met eigen ogen zag hoe de schelpdieren gekweekt, verwerkt en verhandeld werden.
Het bezoek wakkerde haar interesse voor het product aan. Dat intensiveerde toen ze via de academie gekoppeld werd aan het Nederlandse Mosselbureau.
‘Het Mosselbureau kwam met haar onderzoek in de hand naar ons toe. Zij daagden ons uit met het vraagstuk hoe we de jongere generatie weer enthousiast kunnen maken voor dit product.’
Haar drie medeoprichters zijn allemaal chef van achtergrond. Zelf heeft ze ervaring opgedaan in het organiseren van evenementen. ‘We hebben toen bewust gekozen voor wat dicht bij ons staat. Het leukste is natuurlijk ook om mensen echt in aanraking te laten komen met het product. Vanuit dat gedachtengoed zijn we pop-up diners gaan organiseren specifiek voor jongeren’.
Want ondanks dat er twee kampen lijken te bestaan, de mosselfans en zij die mosselen links laten liggen, is het gezegde ‘onbekend maakt onbemind’ echt op mosselen van toepassing, beweert Lisa. ‘Als we die laatste groep enthousiast kunnen krijgen voor het product, dan is onze missie echt geslaagd!
Een duidelijke trigger en drijfveer van de consumptie van mosselen is het sociale component; samen aan tafel gaan. Daar speelt Het MosselNet op in. Hoe doen ze dat? ‘Door het serveren van 3 tot 5 gangen waar we in de volle breedte laten zien wat je allemaal met een mossel kan doen’, legt Lisa uit. ’En we merken dat door die verschillende bereidingen te laten zien, we mensen inspireren en de drempel verlagen voor consumptie’.
Mariene eiwit
Lisa is overtuigd van het product, wat ‘goed is voor de mens en de planeet’ maar nog een lange weg te gaan om ”top of mind” te komen bij de consument. Ze wijst op de rol die mosselen kunnen spelen in de eiwittransitie. ‘De overkoepelende boodschap is dat we minder dierlijk eiwit moeten consumeren en er wordt aangemoedigd om vaker plantaardig te eten. Maar binnen die transitie zouden schaal- en schelpdieren een veel prominentere rol mogen innemen, namelijk die van een duurzaam dierlijk eiwit.’
In die gedachte daagde ze het festival Into the Great Wide Open ook uit toen zij aankondigden geen vlees meer te serveren met als doel een lagere voedsel voetafdruk op hun festival. Met de Waddenzee als geboortegrond van mosselen en oesters, voelde het zo logisch om op een vooruitstrevend festival als ITGWO een podium te bieden aan schaal- en schelpdieren. ‘We hebben toen tijdens het festival ook een 4-gangen schaal/schelp diner georganiseerd. Want dat is minstens zo duurzaam. Het is een product dat goed is voor de planeet, en goed voor de mens. Het is dan ook jammer dat de consumptie van dit product nou net afneemt, want wat we produceren en kweken wordt niet tot zijn volle potentie gebruikt.’
Daarom wil Het MosselNet nog veel meer jonge consumenten, bedrijven en cateraars uitdagen om schaal- en schelpdieren op de kaart te zetten. ‘Want waarom zouden we dit natuurproduct uit onze eigen zee, vol hoogwaardige eiwitten, vitamines én met een lage C02 afdruk niet beschouwen als ”het eiwit van de toekomst”?’, sluit Lisa af.
Nederland Voedselland publiceert verhalen over transities binnen het Nederlandse voedselsysteem. Eerlijke verhalen over kleine en grote stappen, en over misstappen. We kijken buiten de grens, in ons land, en bij ons thuis.
