Chips, zoutjes, nootjes, muesli… ze bederven weliswaar niet zo snel als een pak melk of een zakje sla, maar toch hebben ook zij een houdbaarheidsdatum. Als die dichterbij komt, willen winkels ze niet meer verkopen en dreigt vernietiging. Met Unwasted gaat PepsiCo dat deels oplossen: door een verrassingsdoos met nog prima producten rechtstreeks aan de consument te verkopen. Om voedselverspilling tegen te gaan.
‘Tenminste houdbaar tot’, staat er op een zak chips. Gevolgd door een datum. Niet dat chips snel bederft. Maar het kan wel een beetje bite verliezen. Dus na die datum wordt zo’n zak chips niet meer verkocht. Logisch.
Voor een chipsproducent zoals PepsiCo levert dat een best lastige puzzel op: je kunt niet eindeloos chips produceren, opslaan en wachten tot je het hebt verkocht. Je moet precies produceren wat je kwijt kunt. Op tijd ook. Want een supermarkt zit niet te wachten op zakken chips waarvan de houdbaarheidsdatum morgen al is. Of overmorgen. Ze moeten wat langer in het schap kunnen liggen.
Je houdt altijd wat over
‘Die puzzel krijg je natuurlijk nooit precies kloppend. Er is altijd een kleine mismatch tussen vraag en aanbod’, zegt Jeroen Heslenfeld van PepsiCo. ‘En dus houd je altijd wat over. Obsoletes noemen we dat hier. Het liefst raken we dat overschot alsnog kwijt aan consumenten, want we willen geen voedsel verspillen. Dus zakken chips waarvan de houdbaarheidsdatum wat dichter in de buurt komt, gaan bijvoorbeeld naar non-food discounters zoals Kruidvat en Action. Die verkopen het dan met korting. Van wat er vervolgens overblijft, gaat een deel naar de Voedselbank. En elke vrijdag kunnen werknemers van PepsiCo ook wat meenemen voor thuis. Wat we helemaal niet meer kwijt kunnen voor menselijke consumptie, kan deels nog worden gebruikt als veevoer. Of het wordt vergist tot biobrandstof. De rest wordt vernietigd.’
PepsiCo maakt geen chips en zoutjes om ze vervolgens aan koeien te voeren of tot brandstof te laten vergisten. Dat is een verspilling van energie en moeite. En Jeroen Heslenfeld mag daar iets aan gaan doen – met iets wat hij een ‘interne start-up’ noemt: Unwasted. ‘Het is eigenlijk een apart bedrijfje binnen PepsiCo’, zegt hij. ‘We verkopen een verrassingsbox, waar chips, zoutjes, nootjes en ontbijtgranen in zitten. Van Lay’s chips tot Duyvis nootjes en van Hamka’s tot Quaker Cruesli. Iedereen kan die straks via een webshop bestellen. Je weet nooit wat er precies in zit, maar het zijn altijd verschillende producten, allemaal A-merken, ze zijn nog minimaal drie weken houdbaar en we rekenen geen verzendkosten.’
De afgelopen zomer heeft PepsiCo al met de verrassingsdoos geëxperimenteerd. Eerst via Too Good To Go en later via een eerste eigen webshop. Honderden boxen werden gretig afgenomen. ‘Tot op de dag van vandaag krijg ik mailtjes van mensen die vragen wanneer we de Unwasted-box weer verkopen. Het zijn gewoon dezelfde merken als in de winkel, maar mensen vinden het verrassingseffect erg leuk.’
Ideeën voor de toekomst
Unwasted komt voorlopig in twee formaten: medium en large. De medium box kost € 11,99 en bevat 9 verschillende producten. De grote doos kost € 14,99 en is gevuld met 15 verschillende producten.
‘Het is nog maar het begin’, zegt Jeroen. ‘We lanceren in februari… maar ik denk dat we het in de tweede helft van dit jaar al kunnen opschalen. Ideeën genoeg: we zouden het assortiment kunnen uitbreiden met een partybox of een ontbijtbox. Of we nemen er ook overtollige voorraad van andere producenten in op. Of we rollen het ook uit naar andere Europese landen. Aan een abonnementsmodel hebben we ook al gedacht. Ik moet groot denken, als interne entrepreneur.’
Ik concurreer met de manager obsoletes, die als taak heeft tegen te gaan dat er überhaupt overschotten ontstaan. Hoe beter zij dat doet, hoe minder ik te verkopen heb.
Hij zegt het een beetje als grapje, over dat entrepreneurschap, maar hij heeft zowaar een concurrent binnen PepsiCo. ‘We hebben met Unwasted geen winstoogmerk – het gaat er puur om verspilling tegen te gaan. Wat dat betreft concurreer ik met de manager obsoletes, die als taak heeft tegen te gaan dat er überhaupt overschotten ontstaan. Hoe beter zij dat doet, hoe minder ik te verkopen heb.’
Uitverkocht
Het kan zelfs voorkomen dat de webshop van Unwasted even niets te bieden heeft, en dat je als consument zonder aankoop de site weer verlaat. ‘Ik denk dat mensen dat dan wel begrijpen’, zegt Jeroen. ‘Als je in een kleding-outlet staat, begrijp je ook dat van veel kledingstukken de maat M niet meer beschikbaar is. Die is op. Soms blijven alleen de minst gangbare maten over. Bij Unwasted werkt dat ook zo. Er is niet altijd wat beschikbaar. Al is het bij ons niet zo dat je alleen de minst populaire producten in de doos aantreft. Ook van populaire producten hebben we vaak wat over.’
Het is best een opvallende stap dat PepsiCo zelf rechtstreeks aan consumenten gaat verkopen. In de Benelux is dat voor het eerst. Maar Jeroen denkt niet dat winkels zich gepasseerd zullen voelen. ‘Uiteindelijk gaat het ook weer niet om zulke grote aantallen – het blijft een heel klein deel van het totaal.’
Als er al groei zit, dan zal dat zijn omdat het Unwasted-platform groeit, door bijvoorbeeld ook de restanten van andere producenten in de box op te nemen. Als dat al gebeurt, want er zitten veel haken en ogen aan een dergelijke samenwerking. ‘Denk alleen al aan de logistiek. Dat is nog best een uitdaging’, erkent Jeroen.
Verhuisdoos
Eerst maar eens kijken hoe het vanaf februari met Unwasted gaat. De feestdagen zijn net voorbij – het is best een leuk alternatief voor een kerstpakket – maar er zijn zat andere speciale gelegenheden te verzinnen waarbij een verrassingsdoos van Unwasted welkom is. Bij Nederland Voedselland dachten we meteen aan een verhuizing. De duurzame doos is namelijk erg groot en stevig: ideaal als verhuisdoos. Laat wat vrienden komen, deel chips en zoutjes uit, vul de doos met spullen en zet iedereen aan het sjouwen!
