Sanorice, producent van gepofte rijst en andere graansoorten, groeit vanaf de jaren ’90 zo hard dat hun Europese leverancier de vraag naar biologische rijst niet meer kan bijbenen. Het bedrijf wijkt uit naar leveranciers buiten de EU en komt terecht in Cambodja. Daar gaan ze ambitieuze samenwerkingen aan om de rijstketen te verduurzamen, maar niet zonder hobbels in de weg.
In Preah Vihear, een provincie in het noordwesten van Cambodja, bezoeken twee medewerkers van Sanorice in 2015 een groep van tientallen rijstboeren. Ze komen samen in een houten hut en zitten op plastic stoelen, of gewoon op de vloer. Het tafereel oogt wat informeel, maar de sfeer is hier zakelijk en serieus. Sanorice wil namelijk de nieuwe afnemer worden van de coöperatie, tegen de voorwaarde dat zij biologisch telen.
De coöperatie bestaat uit kleinschalige boerenbedrijven voor wie de opbrengst van de rijst grotendeels het inkomen bepaalt voor de hele familie. Zij beslissen zelf of ze met de Nederlanders in zee gaan. Ze gebruiken zelden bestrijdingsmiddelen, en dat is voor Sanorice interessant.
‘Dat maakt de stap naar biologisch voor hen relatief klein. Het grote voordeel is dat ze voor hetzelfde product een betere prijs kunnen krijgen’, vertelt Jan van den Bosch, Quality Assurance manager bij het bedrijf.
Toch vergt het best wat overtuigingskracht en discussies om de boeren zo ver te krijgen; veel van hen weten niet waar te beginnen als het op certificering aankomt. Ton van Voorthuijsen, de algemeen directeur van Sanorice, neemt contact op met de lokale tak van Oxfam. Samen zetten zij het GRAISEA-project op. Gedurende het eerste jaar hielpen ze via lokale partners van Oxfam zo’n 150 rijstboeren van vier coöperaties bij het verkrijgen van biologische certificering. Daarnaast worden de boeren opgeleid om ook in de toekomst zonder bestrijdingsmiddelen rijst te blijven produceren.
Investeren in technologie
De rijst die de boeren leveren wordt namelijk uitvoerig gecheckt; op bestrijdingsmiddelen, maar ook op andere kwaliteitsaspecten. Van iedere lading die klaarstaat voor export gaat een monster naar een onafhankelijk lab in Italië, dat de rijst controleert op vreemde stoffen. Is de rijst goedgekeurd, dan gaat het met de boot naar Nederland, waar in de haven een laatste visuele keuring plaatsvindt.
Sanorice probeert de kwaliteit van de rijst zo hoog mogelijk te houden. Van den Bosch: ‘Niemand is erbij gebaat als we een partij rijst moeten afkeuren, dus ook hierin willen we onze leveranciers helpen.’ Dat doen ze door te investeren in technologie: zoals een X-ray-machine die mogelijke insectenkiemen op de rijst neutraliseert en verpakkingsmachines die de rijst vacuüm verpakken.
De meeste afkeuringen komen door microtoxines. ‘Dat zijn stofjes die ontstaan uit bacteriën als rijst te vochtig blijft’, legt Van den Bosch uit. Veel boeren drogen hun rijst in de buitenlucht, maar Cambodja heeft een nat en onvoorspelbaar klimaat. Bij slecht weer is het moeilijk voor de boeren om hun rijst goed te drogen. In 2019 sloot Sanorice zich daarom aan bij RiceTechCambodia, een publiek-private samenwerking in de provincie Mondulkiri, samen met Amru Rice, Oxfam, Larive International en de Nederlandse ambassade. Het project biedt zo’n 2400 boeren toegang tot nieuwe droogmethodes en opslagfaciliteiten, naast een opleiding in biologisch telen.
Traceerbare rijst
Dit soort samenwerkingen zijn belangrijk voor Sanorice, want een handelsrelatie opbouwen met nieuwe leveranciers is niet eenvoudig. ‘Aan het begin van het GRAISEA-project wilden we te snel te veel’, vertelt Van Voorthuijsen. ‘We hoopten in het eerste jaar tien aangesloten coöperaties te hebben – uiteindelijk werden dat er vier.’ Maar bij het project in Mondulkiri zien ze dat hun ervaring met GRAISEA vruchten afwerpt.
‘Je krijgt er een zekere handigheid in. Bij elk nieuw project kunnen we sneller stappen zetten.’
Inmiddels haalt Sanorice een substantieel deel van de biologische rijst uit Cambodja. Het is een samenwerking waar veel vertrouwen in zit, door goed na te gaan wat er in de handelsketen gebeurt en erin te investeren.
Alleen als je zelf weet waar je je producten vandaan haalt, kun je met zekerheid zeggen dat je keten deugt.
In de toekomst wil het bedrijf nog meer inzetten op traceerbaarheid. Zijdelings is Sanorice bijvoorbeeld al betrokken bij een project om blockchain-technologie toe te passen in de rijstketen. Van Voorthuijsen ziet er toekomst in.
Mogelijk kunnen we over een paar jaar zelfs een QR-code aan verpakkingen toevoegen, waarmee de klant zó de rijstketen inkijkt.
Nederland Voedselland publiceert verhalen over transities binnen het Nederlandse voedselsysteem. Eerlijke verhalen over kleine en grote stappen, en over misstappen. We kijken buiten de grens, in ons land, en bij ons thuis.
