Gijs van der Woerd, akkerbouwer en eigenaar van een loonwerkbedrijf, heeft een uitgebreide toolbox aan landbouwapperatuur in beheer. Hij werkt onder andere camera-gestuurd en met gps, en zet spotspraying en mechanische onkruidbestrijding in. Ook nam hij een onafhankelijk agrarisch adviseur in dienst om zijn werk te boordelen. Daarmee maakt hij bewuste afwegingen, om schoner en efficiënter te werken, en om de bodem te ontzien. Toch is het ook voor hem een uitdagend seizoen.
Het is vandaag stil op het erf van Gijs, al staat er een aardig rijtje auto’s geparkeerd. “Iedereen is op het land aan het werk, want we hebben nu mooi weer”, licht Gijs toe. Hij is samen met zijn vrouw de eigenaar van een akkerbouw- en loonbedrijf in Zoelen, Gelderland. Ze telen zelf op 400 hectare suikerbieten, aardappelen, uien, mais, granen, graszaad en andere zaaizaden. Daarnaast doen ze loonwerk voor de akkerbouw in een straal van 50 kilometer rondom Zoelen. “Als het weer tegenvalt, benut je elk mooi moment voor de teelt. Ongeacht of het weekend is of niet. Dat legt wel een druk op je personeel en je sociale leven. Maar mijn personeel is zeer bedreven.” Gijs gaat dan ook niet bij de pakken neerzitten als er een uitdaging op zijn pad komt. Het is juist de complexiteit van het werk dat hem nog dagelijks inspireert.
Slakken en Emelten
Een van de meest prangende problemen vandaag zijn de slakken. De telefoon staat dan ook roodgloeiend met de vraag om slakkenkorrels uit te strooien. “Dat zie je op zware kleigrond. Als het dan alle dagen vochtig is, dan vermeerderen slakken zich heel erg. Dit is een goed klimaat om in te leven voor die dieren.” De dieren vreten vooral het jonge gewas aan. “Vorig jaar waren het de emelten – de larven van langpootmuggen. Daar hebben we dit jaar eigenlijk helemaal geen problemen mee. Dat komt door het feit dat de larven al merendeels gepopt zijn voordat het gewas opkwam, doordat we laat waren met zaaien. Zo kent elk probleem wel weer een oplossing”, zegt Gijs.
Het late zaaien – inclusief de stukken die hij opnieuw in moet zaaien – baart hem wel enige zorgen. “Ik verwacht vors minder opbrengst dit jaar. Veel boeren kiezen ervoor om een stukje extra hectares aan bieten te zaaien. Als we een mooie herfst krijgen, krijg je misschien wel een mooi suikergehalte. Je kan dat vooraf niet altijd weten.” In combinatie met het weer en afhankelijk van de opbrengst, gokken sommige boeren dan ook op een late oogst. Zo lopen de seizoenen, gewassen en uitdagingen in elkaar over. “Zo’n gok kan duur uitvallen. Naast het feit dat het gewas kan verrotten op het land, zorgt het zware materiaal wat je gebruikt in het najaar ervoor dat je die beweging nog jaren terugziet. De opbrengst van het volgende gewas lijdt daar weer onder.”
Als we een mooie herfst krijgen, krijg je misschien wel een mooi suikergehalte. Je kan dat vooraf niet altijd weten.”
Bandendruk
Alsof we hem riepen, steekt een adviseur van Vredestein zijn hoofd door de deur. Hij komt vandaag de nieuwe ‘very high flexion’-banden (VF-banden) controleren. “Die hebben we het afgelopen oogstseizoen voor het eerst gebruikt op een kiepwagen.” Het idee van Gijs om bewuster in banden te investeren begon zo’n vijf jaar terug, toen hij een drukwisselsysteem op een van zijn tractoren zette. “Er zit verschil tussen de spanning die goed is voor de banden op het land, en dat op de weg. Op het land zorgt een lage bandenspanning voor een groter contactoppervlak. Daarmee voorkom je insporing en bodemverdichting. Tegelijkertijd verminder je ook je brandstofverbruik. Op de weg zorgt een hogere bandendruk juist voor minder rolweerstand, wat daar weer goed is voor het brandstofverbruik.” Voorheen koos een boer dan vaak voor de middenweg. “Een bandendrukwisselsysteem zorgt dat je in alle omstandigheden met ideale druk rijdt”. Inmiddels zijn al zijn tractoren met een dergelijk systeem uitgerust, inclusief de aanhangers. “In vijf jaar tijd hebben we het hele wagenpark daarmee uitgerust. Het zorgt ook voor een minder snelle slijtage van de banden.”
‘Very High Flexion’-banden
VF-banden (Very High Flexion) hebben een soepelere zijwand en een sterkere hielconstructie dan klassieke radiaalbanden. Hierdoor vlakken ze vooral in de lengterichting af, wat resulteert in een groter oppervlak. Met VF-banden kan er met een lagere bandenspanning – tot wel 40% – gereden worden, en dat met een vergelijkbaar draagvermogen als dat van radiaalbanden. Zeker in combinatie met een luchtdrukwisselsysteem kan er met VF-banden daarom flink veel winst behaald worden.
Camera gestuurd
Naast een luchtdrukwisselsysteem, zitten er steeds meer camera’s op zijn materiaal. “Drie jaar terug zijn we begonnen om met een drone de percelen in kaart te brengen, waarna er met een gps gestuurde taakkaart gespoten werd. Het nadeel van dat proces was dat er altijd een paar dagen zaten tussen het maken van de vlucht en het spuitwerk. Dit jaar hebben we op de grote veldspuit camera’s geplaatst. De spuitmachine neemt nu terplekke de onkruiden op, en spuit dan ook gelijk.”
Gijs vindt het moeilijk in te schatten wat het qua reductie oplevert. “Hoe beter je spuitresultaat – hoe minder onkruid er blijft staan – hoe minder middel je hoeft te gebruiken”. Daarbij helpt ook het BB-leap systeem wat hij heeft geïnstalleerd. “Dat is een pulserende spuittechniek, die de druppelgrote kan reguleren voor een optimale bedekking. Bij een verandering van de snelheid schakelt het systeem ook snel bij. Het corrigeert ook automatisch voor de binnen- en de buitenbocht.”
Ironisch genoeg zorgt het systeem ervoor dat hij nu wel vaker gaat spuiten op een stuk land. “We zijn niet effectief aan het spuiten, maar wel meerdere keren op het land te vinden. Soms rijd je een stuk akker af voor onkruid waar maar één of twee van staan.” Die kan een camera gestuurd systeem er heel specifiek uithalen. Een buitenstaander ziet echter wel alleen dat een boer weer met een grote machine op het land tekeergaat. “Het is wel belangrijk om te communiceren met de omgeving. Dat is niet altijd makkelijk. Maar ik probeer elk moment te benutten om mensen mee te nemen in dit verhaal. Dat doe ik onder andere door demo dagen te organiseren op het erf.”
Een toolbox vol afwegingen
Het idee om vaker het land op te moeten, zorgt voor een extra afweging in de middelen die Gijs inzet. “Machines die meewerken aan de reductie van middelen zijn mooi en vaak heel precies, maar kennen ook hun beperkingen. Een wiedeg, een schoffelmachine en een spotsprayer hebben een werkbreedte van 6 meter. Daar staat tegenover dat een reguliere veldspuit een werkbreedte kent van 42 meter.” Met de eerste drie machines moet je dus veel meer rijden op het land om hetzelfde oppervlak te bewerken. In een ‘normaler’ jaar qua neerslag is het allemaal niet zo’n groot probleem. Maar dit jaar zie je alle beweging op het land terug, en is die beweging destructief voor de structuur van de bodem. Dan ben je al lang blij dat je het zaaiklaar hebt kunnen krijgen, en probeer je andere bewegingen te beperken.” Gijs bedoelt maar te zeggen. Elk seizoen kent zijn uitdagingen, maar ook zijn oplossingen. “Een grote ‘gereedschapskist’ met de juiste technieken en gewasbeschermingsmiddelen helpt je een eind in de goede richting”.
Nederland Voedselland publiceert verhalen over transities binnen het Nederlandse voedselsysteem. Eerlijke verhalen over kleine en grote stappen, en over misstappen. We kijken buiten de grens, in ons land, en bij ons thuis.
