Alles uit de plant halen, dat is het credo van Royal Cosun, een agrarische coöperatie met ruim 8.000 leden. En wat blijkt? Zelfs in de bladeren van suikerbieten schuilt bruikbaar eiwit dat je kunt upcyclen voor humaan gebruik. Om dit te verder uit te rollen, werd Cosun Protein in het leven geroepen als nieuw bedrijfsonderdeel.
Nieuwe technologische toepassingen openen de deur naar een prominentere rol voor Nederlandse suikerbietboeren in de eiwittransitie. Thijs Bosch staat aan het roer van deze veelbelovende ontwikkeling: ‘Ik heb heel bewust de overstap gemaakt naar Cosun en de plantaardige industrie.’ Voorheen werkte hij twaalf jaar voor een grote zuivelcoöperatie uit Nieuw-Zeeland. Maar na verloop van tijd haalde hij steeds minder voldoening uit zijn opdracht, en zocht hij naar meer ondernemerschap. ‘We maakten daar eiwitten voor bijvoorbeeld sport- en medische voeding. In die productcategorieën bestaan de technologie en de formuleringen al vrij lang. Het gaat daar vooral om het marktaandeel dat je kan innemen. Dat is iets heel anders dan ontwikkelen voor een compleet nieuwe markt.’ Bij Cosun Protein zag Thijs die uitdaging, én een stap richting de plantaardige industrie, wat goed bij hem paste.
‘Ik wil met ons team kunnen nadenken over hoe we op een duurzame manier met de wereld omgaan, en de wereld kunnen voeden.’
De innovatiekracht van plantaardig
Vijf jaar geleden kocht Cosun een start-up uit Wageningen die een technologie ontwikkelde voor mild fractioneren. Oorspronkelijk werd deze techniek ontwikkeld voor het filtreren van eiwit uit plantaardige reststromen, wat voor Cosun een zeer relevante propositie was. Thijs: ‘We hebben enorm veel biomassa en verwerken grote reststromen van onze eigen gewassen. In bietenblad, een deel van de plant wat normaal op de akker achterblijft, zit een hoogwaardig eiwitcomponent. Dat is het Rubisco-eiwit, waar we deze technologie op ontwikkelden. Maar per plant is dat percentage zeer klein, en – niet onbelangrijk – het staat te boek als novel food, wat betekent dat het nog door EU wetgeving goedgekeurd moet worden voordat het gebruikt kan worden in humane voeding.’
Maar toen de mild fractioneertechniek ook zeer geschikt bleek voor het winnen van eiwit uit peulvruchten, was Cosun Protein verzekerd van een strategische positie. Inmiddels is Cosun Protein een innovatieve kracht om rekening mee te houden. ‘We hebben flink wat onderzoek gedaan naar wat nou het beste gewas is voor die technologie qua smaak, textuur en teelt, en daar kwam uiteindelijk de veldboon uit naar voren’, vertelt Thijs. Met de ontdekking van een hoogwaardig veldboon eiwit isolaat werd het eerste commerciële ingrediënt van Cosun Protein geboren, genaamd Tendra®. ‘Maar voordat je dat kunt opschalen, moet je goed nadenken over wat nu het belangrijkste is bij het opzetten van een goede plantaardige eiwitketen: waar begint het?’
Unlock 25
Royal Cosun is een coöperatie van zo’n 8.400 telers, met meer dan 4.000 medewerkers in dienst. Samen met haar businessgroepen Aviko, Cosun Beet Company, Duynie en Sensus produceert Royal Cosun voeding, voedingsingrediënten, diervoeding, biobased producten en groene energie. Met haar groeistrategie Unlock 25 ligt de focus op het ontsluiten van de kracht van een duurzame en toekomstbestendige keten. Met een breder productportfolio dan alleen aardappel- en suikerbietproducten, krijgen nu ook eiwitgewassen en restproducten een centrale rol.
Van plant naar klant
De grote kans ligt volgens Thijs bij de plantaardige alternatieven voor zuivel. ‘We zien in die categorie nog veel producten die verbeterd kunnen worden omdat er een ingrediënt in zit dat niet de juiste smaak of textuur heeft.’ In Tendra® ziet hij een mogelijkheid om deze productcategorie een boost te geven. Bovendien biedt Tendra® zicht op realisatie van een lokale productieketen. Aan de basis van het ingrediënt ligt een goed gewas, dat wat Thijs betreft het liefst ook deels door Nederlandse boeren wordt geleverd. ‘Kijk, op dit moment zijn er voldoende veldbonen voorradig in ons levergebied – met name uit Duitsland, de Baltische staten en Polen. Maar op termijn vinden we het belangrijk om deze teelt ook in Nederland van de grond te krijgen. Daar hoort een duurzaam verdienmodel bij.’ Volgens hem begint dat bij de focus op het juiste ingrediënt.
‘Als je niet grootschalig kunt produceren, wordt het heel erg lastig om kostencompetitief te worden en kun je de teelt ook niet opschalen.’
De (d)room van het plantaardige schap?
Veel plantaardige voedingsalternatieven worstelen met de smaak en voedingswaarde in vergelijking met het “origineel”. Tendra® is een eiwitisolaat – eiwit in zuivere vorm – verkregen uit onder andere veldbonen. Het heeft een neutrale geur en smaak en is goed oplosbaar. Deze combinatie van eigenschappen maakt het product een ideaal ingrediënt voor plantaardige alternatieven voor zuivel. Een positieve bijkomstigheid is de sterke emulgerende werking van Tendra®, die zorgt voor een romig effect. De toepassing van dit eiwit in (huis)merken in supermarktschappen zou het plantaardige assortiment een aanzienlijke boost kunnen geven.
Om de potentie van de lokale keten te onderzoeken, bereidt Cosun Protein een pilot voor, in samenwerking met telersorganisatie Eiwitboeren van Nederland. Nu er met Tendra® perspectief is op de ontwikkeling van plantaardige alternatieven die een bredere doelgroep aanspreken, willen de partijen kijken of ze de gehele keten met elkaar kunnen verbinden, van teler tot schap. Zij zien dat vooral de supermarkten nog terughoudend zijn. Toch is Henk Janknegt, voorzitter van Eiwitboeren van Nederland, positief over de samenwerking: ‘Ook de retailsector heeft een steeds grotere duurzaamheidsopgave, en let steeds meer op lokale sourcing. Ze willen graag in gesprek, maar tegelijkertijd willen ze ook zekerheid en exclusiviteit. Dus we zullen ze wel een beetje moeten overtuigen.’ Dat onderstreept nogmaals het belang van kwaliteit, vindt Thijs.
‘Uiteindelijk is de groep consumenten die veganistisch eet maar 2 tot 3%. Als we op korte termijn meer consumenten willen bereiken, zullen we met klanten andere producten ontwikkelen, en smaak en kwaliteit zijn daarin ontzettend belangrijk.’
Schuiven met schappen
Het is de ambitie van Cosun Protein een afnamegarantie voor een aantal Nederlandse veldbonentelers af te geven, en een prijsmodel opzetten dat werkt voor de teler en rendabel is voor de hele keten. Thijs ziet in de pilot alles bij elkaar komen: een lokale teelt van een gewas met een lage CO2-voetafdruk die ook nog eens stikstof bindt, en met een grote onderscheidende waarde als ingrediënt. ‘En ja, misschien is de kostprijs van veldbonen op korte termijn elders in Europa iets beter’, geeft Thijs toe. ‘Maar ik vind dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen en bepalen wat we in Nederland belangrijk vinden. Want het is ook een innovatiemotor voor deze industrie en voor ons als land. Met als doel een gezonde bodem en onze eigen duurzame eiwitrijke gewassen.’
Nederland Voedselland publiceert verhalen over transities binnen het Nederlandse voedselsysteem. Eerlijke verhalen over kleine en grote stappen, en over misstappen. We kijken buiten de grens, in ons land, en bij ons thuis.
