Middenin de stad eieren, appels en peren vers van de boerderij uit de muur kopen. Dat is het concept van Appeltje-Eitje, bedacht door een fruitteler en pluimveehouder uit de Betuwe. Met succes, want op 14 maart opent in Veenendaal de vierde vestiging. Anouk Broersma ging voor Nederland Voedselland een kijkje nemen bij Appeltje-Eitje in Nijmegen.
Ik groeide op in een buitengebied en at als kind regelmatig eitjes van de buurman of fruit uit de moestuin. Nu ik in een appartement in de stad woon, gebeurt dat amper meer. Boerderijen die eigen producten verkopen zitten toch aardig wat kilometers fietsen verderop, terwijl de supermarkt om de hoek is. Maar sinds kort kan ik op steenworp afstand van die supermarkt tóch rechtstreeks van de regionale boer kopen, bij een winkel genaamd Appeltje-Eitje.
Onwillekeurig moet ik denken aan de welbekende snackmuur, de eerste keer dat ik het nieuwe pand in Nijmegen binnenstap en de felverlichte vakjes zie. Maar ik moet ook direct toegeven: het interieur oogt een stuk eleganter. En hier trek je geen kroketten uit de muur, maar gezond spul als appels en eieren. Winkelpersoneel is er niet, maar vanaf een grote foto op de muur lachen de mannen achter het concept me toe: pluimveehouder Gertjan van Dam uit Opheusden en fruitteler Sven Wiggelo uit Dodewaard.
Toch gelooft niet iedereen direct dat het écht een lokale onderneming is, blijkt uit een anekdote die Gertjan me vertelt als ik later met hem en zijn compagnon aan de keukentafel zit. Hij was die ochtend nog even in de winkel in Nijmegen geweest, waar hij een man sprak die meende dat het bij de supermarkt twee panden verderop hoorde. ‘Hij dacht dat het slechts een mooi verkoopverhaal was. Toen zag hij mij staan, dezelfde boer als op de foto, met het stof van de stal als het ware nog in mijn haar.’ Kon Gertjan hem mooi vertellen dat hij net nog op die boerderij was waar die eieren vandaan komen.
300 vakjes
Eieren of andere landbouwproducten uit ‘de muur’ is geen nieuw concept; menig boer verdient op die manier al een zakcentje bij vanaf zijn eigen oprit. Ook voor Gertjan begon het in 2008 met een simpele eierautomaat waar dorpsgenoten zijn eieren kwamen kopen. Dat liep wel lekker, dus hij kocht er nog een paar automaten bij en ging ook kippenvlees van andere boeren uit de regio verkopen. Inmiddels staat er een schuurtje om de automaten heen, om het ’s nachts te kunnen afsluiten en omdat het in de winter nog weleens binnen sneeuwde in de vakjes.
Op een dag klopte Sven bij hem aan voor advies: een ‘fruitmuur’ voor appels en peren, dat leek hem wel wat. De fruitmuur kwam er, ze dronken vaker een kopje koffie met elkaar en uiteindelijk ontstond aan de keukentafel het idee om het grootser aan te pakken. Zou het niet mooi zijn als ze hun eieren en fruit ook buiten hun eigen woonplaats rechtstreeks aan klanten konden verkopen, zonder tussenkomst van derden die eraan meeverdienen? Gertjan: ‘We verwachten altijd maar dat mensen naar ons toe komen rijden, maar waarom zouden wij niet eens naar de mensen toe gaan?’ Dus gingen ze in overleg met de leverancier van de automaten, om een volledig systeem op maat te ontwikkelen. ‘Dat waren ze daar niet gewend. Wij zeiden dan: “We willen 300 vakjes”, waarna ze wel een half uurtje stil waren’, lacht Gertjan. ‘En vervolgens zeiden we: “We willen ook een betaalzuil.”‘
Die 300 vakjes en de betaalzuil kwamen er en in maart 2018 opende de eerste vestiging van Appeltje-Eitje in het Gelderse Beuningen, niet veel later gevolgd door een winkel in Wijchen. Afgelopen februari kwam de derde vestiging in Nijmegen en binnenkort openen ze hun nieuwste zaak in Veenendaal. De vakjes zitten vol dagverse producten, verzekeren Gertjan en Sven. Eieren, appels en peren die de dag ervoor niet verkocht zijn, nemen ze weer mee terug om alsnog aan de groothandel te verkopen – op de vaak wekenlange transportketen maakt een dagje meer of minder weinig uit.
Meneer, hoor ik nou kippen op de achtergrond?
Die betaalzuil werkt als een tierelier, merk ik in de vestiging in Nijmegen. Toegegeven, opnieuw dringt de associatie met fastfood zich aan me op, omdat het systeem een beetje lijkt op de betaalzuilen waarmee je tegenwoordig je hamburgermenu kunt bestellen. Nieuwsgierig klik ik rond op het touchscreen om de menu’s te bekijken: eieren, fruit, zuivel, kaas, sappen. Er is keuze tussen scharrel- of vrije uitloop eieren, twee soorten appels, peren en verschillende fruitsapjes. Naast de dagelijkse boodschappen kun je ook nog cadeaupakketten of bijvoorbeeld gestoofde peertjes bestellen. Alles wat je aanklikt, komt rechts in beeld te staan, inclusief totaalbedrag. Betalen kan alleen met pin, waarna de deurtjes met je gekochte producten automatisch openen.
Bellen met de boer
Natuurlijk gaat er met de technologie weleens iets fout, geven Gertjan en Sven toe. Maar gelukkig kunnen ze veel op afstand regelen, gewoon vanaf de boerderij. Gertjan: ‘Soms belt een klant als ik in de stal sta en vraagt dan verwonderd: “Meneer, hoor ik nou kippen op de achtergrond?’’ Vervolgens hoeft Gertjan alleen maar even naar zijn computer te lopen om een weigerend deurtje alsnog te openen.
Ook als er iets mis is met een product kunnen de boeren dat meestal direct telefonisch oplossen. Zo had Sven laatst een vrouw aan de lijn die een 5-literpak sap had gekocht, maar in het geopende vak een 3-literpak aantrof. ‘Dat hadden we blijkbaar verkeerd gevuld. Dan zeg ik: “Oké, doe dat deurtje maar weer dicht, ik open een ander deurtje voor u.”’
In Beuningen kon dat aan het begin nog niet, vakjes van afstand bedienen. ‘Toen hebben we heel wat afgereden om mensen producten na te brengen’, verzucht Sven. Maar met elke nieuwe vestiging krijgt het computersysteem een update, zodat er steeds een beetje meer kan. Sinds de opening in Nijmegen kunnen ze bijvoorbeeld ook combideals aanbieden. Klik ik op de scharreleieren, waar in het beginscherm groot ‘promo’ bij staat, dan zie ik direct dat ik er een mix-zak appels en peren met 10 procent korting bij kan krijgen.
Uitbreiding Appeltje-Eitje
Momenteel verkopen de boeren zo’n tien procent van hun producten via Appeltje-Eitje-winkels, de rest gaat nog steeds richting groothandel. Maar stapje voor stapje blijft de rechtstreekse verkoop groeien. In hun eerste winkel in Beuningen zagen ze in het tweede jaar 20 procent groei ten opzichte van het eerste jaar. Intussen staat de teller al op vier vestigingen en hopen ze er in 2020 nog twee extra te openen, waarvoor ze op dit moment naar locaties speuren. Uitbreiding naar meer producten zit voorlopig niet in de pijplijn, al krijgen ze daar wel vragen over van zowel klanten als geïnteresseerde boeren. Sven: ‘Maar dan zouden we de winkels enorm moeten uitbreiden. Wij hebben nu een samenwerking met een zuivelbedrijf en in de zomer verkopen we kersen en aardbeien van andere regionale boeren, maar verder houden we het bij onze eigen producten.’
Ik kies in de winkel in Nijmegen uiteindelijk voor verse uitloopeieren, een zak Elstar-appels van 1,5 kilo en een fles volle melk. Zo gauw de pinbetaling akkoord is, zwaait links van me een deurtje openen. Ik pak mijn eieren eruit, kijk even rond en spot verderop het geopende vakje waarin mijn appels liggen. De melk is ondertussen al onderin de zuivelautomaat in een bak beland, waar ik hem uit pak zoals je een flesje cola uit een frisdrankautomaat haalt. Inderdaad appeltje-eitje, zo inkopen doen.
