Voor het duurzaamheidsbeleid van partijen geldt steeds vaker: wat geteld wordt, telt. Neem bijvoorbeeld vleestaks, belasting op vliegreizen, en betalen voor het gebruik in plaats van het bezit van de auto. Om dit te kunnen doen, zijn berekeningen nodig. Het begrip “de echte prijs” kan hierbij helpen: wat zou de prijs zijn als alle natuurlijke en sociale externaliteiten worden meegenomen.
True Price streeft naar een economie die waarde creëert voor iedereen. We doen dit door organisaties te helpen hun impact te meten, te waarderen en te verbeteren. Het berekenen van de externe maatschappelijke kosten, de kosten die de maatschappij moet dragen door bijvoorbeeld de vervuiling die plaatsvindt bij de productie, heet true pricing.
Dit idee is niet nieuw: al in 1920 stelde de Britse econoom Arthur Pigou voor om negatieve externe kosten, ook wel externaliteiten, te belasten. Dit kunnen milieukosten zijn, zoals lokale vervuiling door bestrijdingsmiddelen en CO2-uitstoot die tot klimaatverandering leidt, maar ook sociale kosten. Deze kosten moeten door iemand worden betaald, ook als ze niet op het uiteindelijke prijskaartje staan. Hoe dan ook betalen we er de rekening voor.
In ons onderzoek komen wij regelmatig voorbeelden tegen van innovaties die de echte prijs verlagen zonder dat dit hoeft te leiden tot kosten bij de consument
Echte prijs van chocolade
We nemen een voorbeeld: een chocoladereep. Bij de productie van cacao voor chocolade komt bijvoorbeeld onveilig werk voor, en soms zelfs kinderarbeid en gedwongen arbeid. Door deze negatieve externaliteiten om te zetten in geld (te monetariseren) kunnen we de echte prijs van een product berekenen. Zo hebben we onder meer berekend dat de echte prijs van een gemiddelde chocoladereep 30 procent hoger zou moeten zijn (€1,60) dan de gemiddelde winkelprijs (€1,20). Kosten die hierin zijn opgenomen zijn onder andere lage arbeidskosten en bodemverarming. Dit verschil in prijs, berekend per reep chocolade, staat overigens in schril contrast ten opzichte van het verschil tussen de prijs die de cacaoboer krijgt en wat de echte prijs van een kilo onbewerkte cacao zou moeten zijn; het verschil daartussen loopt op tot boven de 400 procent.
Het kan ook ‘gewoon’ goedkoper
Een echte prijs die dichter bij de winkelprijs ligt, leidt op den duur tot betere producten. Dit betekent overigens niet per sé dat de winkelprijs altijd omhoog moet. De keten kan ook nadenken over het verlagen van de negatieve externe kosten, zodat de echte prijs ook lager uitkomt. In ons onderzoek komen wij regelmatig voorbeelden tegen van innovaties die de echte prijs verlagen zonder dat dit hoeft te leiden tot kosten bij de consument. Zo hebben we het telen van rozen in Kenia onderzocht. Een significant deel van de echte prijs bestaat uit de uitstoot van broeikasgassen tijdens het transport naar Nederland per vliegtuig. Dat moet worden gecompenseerd en dat kost geld. Recente innovaties in koeltechniek maken het tegenwoordig mogelijk dat rozen ook per schip vervoerd kunnen worden. Dit verlaagt niet alleen de milieukosten, maar is ook ‘gewoon’ goedkoper.
Betalen voor meerwaarde
Voor investerings- en beleidsbeslissingen is het vaak nuttig om ook positieve externaliteiten te bepalen: de baten die mensen ondervinden, maar waar ze niet voor hoeven te betalen. Een voorbeeld hiervan is dat de maatschappij baten ondervindt van een vergroting van vaardigheden en kennis door onderwijs en on the job learning.
Een volgende stap is nu om zowel de negatieve als de positieve externaliteiten in kaart te brengen. Op deze manier is het mogelijk om een completer beeld te schetsen van de gehele impact van een product. Wij hebben recentelijk in samenwerking met Wageningen Economic Research een methodiek ontwikkeld om zowel de positieve als de negatieve effecten van de productie en consumptie van voedsel te analyseren. Overheid, bedrijven en consumenten kunnen hiermee een gesprek aangaan om ons voedsel duurzamer te maken.
De auteurs Reinier de Adelhart Toorop en Eise van Maanen zijn beiden werkzaam bij True Price in Amsterdam. True Price adviseert organisaties en helpt ze hun impact te meten, te waarderen en te verbeteren.
